Die grosse Ravensburger Gesellschaft/Urkunden

← Das Ende der Gesellschaft

Die grosse Ravensburger Gesellschaft (1890) von Wilhelm Heyd Urkunden, betreffend den Verkehr der Gesellschaft mit dem Ausland

Regesten zur inneren Geschichte der Gesellschaft →

A. Urkunden, betreffend den Verkehr der Gesellschaft mit dem Ausland.

I.

1435,

September 2. Schreiben des Magistrats von Barcelona an den Statthalter und die Geschworenen des Königreichs Mallorka wegen geraubten Guts der Huntpissgesellschaft.

Als molt honorables, è molt savis Senyors lo Governador è los Jurats del Regne de Mallorques. Molt honorables è molt savis Senyors: Ab desplaér è ab enuig molt grans vos notificám la gran sobrería feta per la vostra galéa, la qual essent en vista de nostres mars ha donada caça á una nau de Nissárds, la qual partía d’açí carregada, afermant lo patró de la dita vostra galéa que lo carrech ere de Janoveses; è presa per ell la dita nau, la s’en ha menada à Mallorques. E com ab tota veritat, Senyors molt honorables, lo carrech de la dita nau no sie de Janoveses, ans sie bé de Alamanys, è especialment de la Companyía de Joushompis, è cessant tota salvateria les robes se sien açí espatxades per en Johan ses Avases loctinent del honorable Raphel Ferrér Cónsol lur; è açó sería un cas molt greu è preparatori à tot mal, al qual per totes forçes deu, esser obviat, attés lo temps que tením.

Per çó, molt honorables è molt savis Senyors, vostres grans savieses pregám ab la major afecció que podém, queus placie prestament provehír, que la dita nau ab tot son carrech torn prestament á aquesta Ciutat, car nosaltres haurém açí notables é bastans fermançes, les quals assegureran de donar è liurar totes è sengles robes, les quals sien de bona guerra è fossen de Janoveses, è axis fará sens tot dubte, è confiatsne en Nosaltres; è tengueus, molt honorables è molt savis Senyors, la Santa Trinitat en sa guarda, rescrivints, nos ab tota confianssa de tot quant puxám fer per vosaltres è per lo Regné, quius torn en plér è honor.

Escrita en Barcelona à dos de Septembre del any MCCCCXXXV.

Los Consellers de Barcelona à vostra
honor apparellats.

Aus: Capmany, memorias historicas de la marina … de Barcelona, T. 2, p. 224 f.

II.

1447,

November 20. Geleitsbrief für Heinrich Fry, den Faktor des Jos Huntpiss, ausgestellt von Francesco Sforza.

Franciscus Fortia (sic) Vicecomes etc. Provido et discreto viro Henrico Francho de Constantia, factori nobilis viri Josumpis mercatoris Alamani, ex quovis loco discedendî cum commitiva personarum quattuor famulorum, sociorum vel factorum prefati Josumpis, quibusvis nominibus nuncupatorum, seu alteri quovis nomine nuncupato, nuncio vel factori prefati Henrici factoris vel Josumpis cum commitiva, ut supra, et accedendi tam conjunctim quam divisim Papiam, Cremonam, et de Cremona Parmam et de Parma ad Casale majus, et portandi omne genus mercium cujuscunque qualitatis et quantitatis usque ad numerum salmarum quattuor tantum, tam per terram quam per aquam, navibus, barchis et nautis opportunis, ac plaustris, bobus et bubulcis seu caraterijs opportunis et in dictis locis nostris seu ipsorum altero standi, morandi, pernoctandi, emendi, vendendi, mercandi, et quicquid voluerit exercendi semel et pluries et quotiens sibi videbitur et placebit; indeque redeundi cum dictis navibus, plaustris, nautis et caraterijs prefatis ac mercibus usque ad numerum salmarum quattuor ut supra, pro vice qualibet, qua ex aliquo dictorum locorum discesserît, ita tamen quod ad Casale Majus nec aliam terram vel locum hostilem possit deferre seu deferri facere aliquod genus mercium et victualium seu grassie et armorum, tute et impune etc. Salvum conductum etc. valiturum anno uno.

Ex Placentia XX^a Novembris 1447.

Archivio di Stato di Milano. Registro ducale Nr. 85, Fol. 138.

III.

1466,

Dezember 2. Bürgermeister und Rat von Konstanz an die Gebieter in Katalonien wegen eines Seeraubs zum Schaden der Gesellschaft von Friedrich Huntpiss.

Edeln vesten hochgelerten achtbaren fursichtigen und wisen liben Herren und besundern gutten Frund! Unser willig Dienst und was wir guts vermugen, sye üch von uns zuvor mit gantzem Willen bereit! Lieben Herren und gutten Frund! Unser lieb Mitburger Hanns Blarer, Conrat Muntprat der elter, Ludwig Muntprat, Hartmann Hiruss und Andres Sattler, so in Friedrich Huntpiss Geselschafft sind, hand uns selbs fürbraucht und erzelt, wie das ir Fattor acht Ballen, die dann diss Zaichen^[1], so sy by uns in unsern Landen pflegen ze bruchen, haben gehept, gen Mailand gesendt hab. Daselbs zu Mayland hab ir Fattor in gemainer Geselschafft Namen drissig Ballen mit allerlay war koufft und mit disem Zaichen^[1], so sy ouch bruchint, betzaichnet und sölich acht und drissig Ballen mit baiden vorbetüttnen Zaichen zaichnet, so sy dann baide pflegen zu bruchen, gen Jenow irem Respondent genant Ludwig Zentrioni gesandt, der dann sölich Ballen in Namen Fridrich Humppiss und siner Geselschafft ainem Schiffherren genant Bartholomee Taliany in das Kungrich gen Velentz ze füren angelait, in dem sich begeben hab, das sölich Schiff, darinne die XXXVIII Ballen sind gewesen, von üwern Armad angefaren, gefangen und mit dem Gut gen Persolone gefürt und behalten sye. Und besorgen, das sy anders gegen uch und der Commun werdint dargeben durch ir Respondent gehandelt haben, dann von in und irem Respondent beschechen sy^[2], und umbe sölichs zur Underrichtung, das sy in den Dingen anders nicht dann uffrechtlich und redlich handelt habint und sölich gut ir aigen sye, so haben sy alle funf vor uns in offem Rautte frylich liplich Aid zu Got und den Hailigen mit uffgehepten Vingern gesworn, das die vorgemelten acht und drissig Ballen mit den baiden Zaichen gezaichnet inen und andern ir Mitgesellen in der Geselschafft Friedrich Humppis köfft und gen Valentz ze füren empfolhen und ihr aigen syen und das sy ouch sölich baide Zaichen bruchen und sust kain böss geuärd durch schierins willen^[3] noch sust in ander Weg damit gesucht noch getriben haben. Und so sy nun sölichs mit iren Aiden confirmiert und befestnet hand, syen wir genaigt in uff ir Fürbringen Furdernusse zu bewisen, und umbe das, sundern lieben Herren und gutten Frund, bitten wir uch all und jeden besunder mit Ernst gar flissentlich daran zu sind und zu schaffen, damit der Geselschafft Fattor Paulin Spick und Philippen Wisslanden^[4] jezo by uch wonend sölich acht und drissig Ballen one Engeltnüsse oder Verhindrung widerkert und geantwúrt werden, und uch darinne gutwillig laussen vinden, als wir uns des zu uch gantz versechen, und das mit gantzem Willen um uch und die uwern in vast merern Sachen verdienen wüllen. Geben mit unser Statt Secret Insigel besigelt uff den andern Tag des Monats December Anno dni MCCCCLX sexto

Den Edeln vesten hochgelerten achtbaren und wisen den Regierern des Lands in Cattilony, unsern lieben Herrn und sundern gutten Frunden.

Burgermaister und Rautte der Statt Costentz.

Aus dem Konstanzer Missivbuch des Jahres 1466.

IV.

1466,

Dezember 23. Genuesisch-deutscher Handelsvertrag, erwirkt durch Heinrich Fry.

Conventiones Allamanorum.

Magnificus et Illustris Dominus Sagramorus Vicecomes Ducalis in Janua vicegubernator et Magnificum Consilium Dominorum Antianorum, in sufficienti numero congregatorum et quorum nomina sunt haec

Benedictus de Nigro Prior
Nicolaus Italianus
Franciscus Scalia
Raphael de Auria
Hieronimus de Montesoro
Gabriel de Promontorio
Obertus Folieta Notarius
Jo. Bapt^a de Grimaldis
Christophorus Cattaneus
Hieronimus Gentilis,

perlecta supplicacione coram eis porrecta pro parte Alamannorum tenoris ut infra, et habito in ea re diligenti examine ac consultacione, et presertim super his, que ad comperas Sancti Georgij^[5] pertinere videbantur, et interposita ad hec omnia intelligenda opera atque medio nobilium et prestantium virorum domini Andree de Benigassio utriusque juris doctoris et domini Luce de Grimaldis legum doctoris, domini Baptiste Spinule quondam G. et Antonij de Caciana, qui diligenter, quid fieri posset atque deceret, et apud Magnificum officium S^ti Georgii et apud alios Magistratus perscruptati, demum quid invenissent retulerunt, ad unumquemque articolum petitionum in ipsa supplicatione contentarum ut infra, responderunt ac concesserunt et respondendum et concedendum fore decreverunt. Supplicationis propositionum tenor talis est:

Vobis Illustri et excelso domino domino ducali in Janua Locumtenenti et magnifico consilio dominorum antianorum Civitatis Janue exponitur per Enricum Franchum de Constantia nomine Alamanorum, quod ipsi Alamani semper desiderarunt in hac inclita civitate Janue ac districtu mercari ac negociari, verum propter turbationes, que superioribus annis ipsa[m] civitate[m] multipliciter vexarunt, ipsi mercatores Alamani justo timore ausi non sunt ad ipsam civitatem mercantias suas conducere, ac in ipsa civitate mansiones firmare, nunc autem, cum Dei benignitate civitas in bonum statum deducta sit et omnia in pace ac itinera a latronibus tuta sint, intendunt ad hanc civitatem accedere et ut sperant in ipsa civitate ac districtu brevi ita negociari, ut dominatio vestra intelligat ex ipsorum negotiationibus multum commodi et utilitatis conferri introytibus ac civibus hujus civitatis. Sed quia ipsi Alamani habent nonnullas conventiones, pacta, privilegia et immunitates cum hac inclita civitate, que aliquando fuerunt in dubium reflicate [sic] et propter vexationes collectorum introytuum comunis Janue non observate, et ipsi mercatores Alemani multipliciter sepius fuerunt molestati injuste ac indebite: idcirco suplicatur, quatenus prefata vestra dominatio dignetur confirmare dictas conventiones, pacta, privilegia et immunitates, ac mandare, ut per quemlibet magistratum Janue debeant inviolabiliter observari, ac ultra super infrascriptis providere et concedere, ut infra requiritur per ipsos Alamanos, ut sic ipsi Alamani, qui sua sponte volentes ad hanc civitatem mercandi causa accedere intendunt, etiam gratiis ac immunitatibus vestris ad id alliciantur, prout sperant esse intentionis prefate vestre dominationis.

Primo requiritur: quia ipsi Alamani nunquam fuerunt soliti solvere pro introitu rippe nisi tres denarios pro libra tam pro rebus per ipsos emptis quam per ipsos venditis aliis personis, tum a paucis annis citra molestantur collectoribus dicte rippe pro pluri; quod declaretur, Alamanos non teneri solvere pro dicta rippa nisi dumtaxat dictos denarios tres pro libra, prout soliti sunt solvere, tam pro rebus ac mercibus per ipsos emptis quam per ipsos venditis aliis personis, et quod ipsi Alamani nec illi quibus vendunt non possint pro pluri molestari.

2. Item quod ipsi Alamani in illis introitibus et maxime commerciis sive caratis, pro quibus alii extranei et forenses ac cives minus solverent quam ipsi Alamani, quod pari modo ipsi Alamani non tenerentur nec obligati sint solvere nisi tantum quantum solverent vel obligati sunt solvere alii extranei et seu cives Januenses.

3. Item quia ipsis Alamanis solum concessum est, quod Alamani nichil solvant pro cambiis ab Alamania Januam vel e converso, pro cambiis vero aliorum locorum tenentur solvere ut Januenses, declaretur, quod pro aliquibus cambiis undecumque et pro quocumque loco factis seu fiendis nihil ab eis exigatur pro introitu dictorum cambiorum ac censarie, et ut tractentur pro dictis cambiis, prout tractantur de cambiis de Alamania Januam et e converso.

4. Item quod pro introitu pedagiorum non teneatur solvere nisi solum soldos quinque et denarios tres pro qualibet soma, prout soliti sunt solvere etiam pro rebus, que non essent conducte ex Alamania, sed ex quoqumque [sic] alio loco.

5. Item quod rauba ipsorum Alamanorum que conduceretur per terram in civitate Janue possit conduci ad domos ipsorum Alamanorum absque necessitate ipsas conducendi ad duganam civitatis Janue.

6. Item quod alia rauba ac some ipsorum Alamanorum et seu que conducerentur per ipsos Alamanos non debeant dislegari in dugana per collectores introytuum comunis Janue, sed in domibus ipsorum Alamanorum.

7. Item quod de rebus et mercibus quas dicti Alamani venderent in ripparia Janue extra civitatem Janue, ac tres potestacias^[6], non teneantur nec possint molestari ipsi Alamani pro introitu rippe.

8. Item quia saepe ipsi Alamani molestantur a collectoribus introytuum comunis Janue, et ipsorum rauba retinetur in dugana et ad portam pro introytibus, de quibus ipsi Alamani pretendunt se non esse obligatos, declaretur, quod prestita idoneam satisfacionem coram ipsorum consule de judicato solvendo debeant ipsi Alamani ac ipsorum rauba relaxari et liberari.

9. Item quia ipsi Alamani ex forma dictarum conventionum possunt navigare solvendo sicut cives, et contra formam dictarum conventionum nuper per magnificum Officium Comperarum Sⁱ Georgii videtur declaratum fuisse, quod pro aluminibus conductis per ipsum Enricum per mare ad civitatem Janue solvi debeant libre sex, soldi 16 et denarii octo pro centenario, et sic multu[m] plus quam solvant cives et etiam alii, ut provideatur quod tam circa dicta alumina quam circa alia de cetero conducenda per mare per Alamanos serventur dicte conventiones, nec Alamani teneantur solvere plus quam solvant cives, et sic etiam ipse Enricus pro dictis aluminibus non teneatur solvere plus quam solvant cives.

10. Item quod collectores introytuum non possint intrare in domos ipsorum mercatorum Alamanorum nec perquirere in domibus sine consensu consulis ipsorum Alamanorum.

11. Item quod ipsi Alamani possint receptari in civitate Janue per quoscumque cives et hospites civitatis Janue sine presentatione bulletarum^[7] et absque bulleta impune, non obstante quoqumque decreto vel proclamatione, que in contrarium contingeret fieri.

12. Item quod Alamani qui ceperint vel de cetero capient uxores Januenses sint immunes ac gaudeant immunitatibus ac franchixiis ipsis Alamanis concessis ac tractentur et tractari debeant sicut tractantur Lombardi capientes uxores Januenses sive in civitate Janue.

13. Item quia ipsis Alamanis comune Janue tenetur ac est obligatum vigore dictarum conventionum salvare ac deffendere bona ipsorum Alamanorum et curare, quod ipsis Alamanis de bonis spoliatis ac damnis illatis fiat restitutio integra, requiritur, ut per prefatam dominationem Janue provideatur, quod pro predictis attendendis prestetur cautio competens versus ipsos Alamanos in civitate Mediolani vel alia civitate extra Januam ac districtum.

Primum memores amicitie veteris Alamanorum ac consuetudinis eorum apud Januenses, in qua benevolentia semper retenta est, et volentes in his, que honeste fieri possint, illis complacere, conventiones et privilegia ac concessiones quaslibet quandoqumque usque ad hanc diem illi concessas ac concessa approbaverunt atque confirmaverunt et firmas ac firma manere et servari debere voluerunt prout jacent.

Et primo ad articulum ubi dicitur: „et primo quia ipsi Alamani nunquam fuerunt soliti solvere pro introytu rippe nisi tres denarios prout infra“ –

Respondetur et conceditur, quod pro quanto pertinet ad tempori [sic] preterita usque ad eam diem, qua mota est controversia de ipsa rippa per Anthonium de Cassina nunc collectorem, dicti Alamani molestari seu cogi non possint ad solvendum nisi denarios tres pro libra tam per venditiones quam emptiones prout requiritur. A die vero mote controversie per dictum Anthonium citra usque ad finem temporis, pro quo ipsa cabella rippe vendita est, quod est per totum annum proxime futurum, reserventur dicto Anthonio et aliis collectoribus jura sua, talia qualia sunt, pro futuro vero tempore, post finitum tempus illius venditionis, solvant Alamani prout supra per eos est requisitum et supra consessum.

Ad secundum articulum ubi dicitur: „Item quod ipsi Alamani in illis introytibus et maxime comerchiis sive caratis“ etc.

Respondetur, quod serventur conventiones, nec posse requisitioni eorum assensum prebere, quia esset magna jactura reipublice, si aliquid innovaretur in facto comerchiorum; sed gaudeant Alamani beneficio suarum conventionum tales quales sunt, quod sufficere illis potest.

Ad tertium articulum ubi dicitur: „Item quia ipsis Alamanis solum concessum est, quod Alamani nichil solvant pro cambiis“ etc.

Respondetur et conceditur, quod ultra cambia Alamanie, ipsi Alamani etiam sint immunes pro cambiis illis dumtaxat, que alicui ipsorum Alamanorum venerint ad recipiendum in Janua ex Gebennis vel Lugdono^[8], dummodo jurent, ipsam monetam taliter cambii spectare ipsis Alamanis, quodque pecunie omnes talium cambiorum implicentur in civitate Janue convertanturque in emptione mercium et non aliter, et hec concessio locum habeat et initium post finitum tempus, quo cabella cambiorum nunc vendita est.

Ad quartum capitulum sive articulum ubi dicitur: quod pro introytu pedagiorum non tenentur solvere nisi solum solidos quinque et denarios tres –

Respondetur, nichil in hoc concedi posse aut variari propter ordine[m] pedagiorum, qui sine confusione mutari non posset.

Ad quintum articulum ubi dicitur: „Item quod cambia ipsorum Alamanorum que conduce[n]tur per terram ad civitatem Janue“ – Et pari modo ad sextum ubi dicitur: „Item quod rauba et some ipsorum Alamanorum, et seu que conducentur per ipsos Alamanos“ –

Respondetur ad utrumque et conceditur, quod ipsi Alamani conducere possint ad eorum domos ballas mercium suarum minutarum, obtenta tamen prius licentia a collectoribus comerchiorum, qui tamen obligati non sint dare eis dictam licentiam, nisi prius bullari fecerint dictas ballas et prestiti fuerint ad ipsis Alamanis, ad quos tales merces pertinebunt, idonei fidejussores, quod dicte balle non solventur aut disligabuntur nisi in presentia factorum comerchiorum et de licentia eorum, posteaquam solute fuerint sive disligate, si Alemani non remanserint de acordio cum comerchiaris de valore mercium, eo casu ipsi fidejussores teneantur … solvere comerchiis pro ipsis mercibus secundum taxationem valoris declarandam per ipsos comerchiarios vel saltem omnes ipsas merces reponi facere in doana Genue.

Ad septimum ubi dicitur: „Item quod de rebus et mercibus, quas dicti Alamani venderent in riparia Janue“ –

Respondetur ac conceditur, quod ipsi Alamani non teneantur solvere gabellam rippe in … Janua pro mercibus vendendis ad minutum in districtu Janue, videlicet extra civitatem et tres podestacias, dummodo aliquis ipsorum in uno viagio vendere non possit merces nisi usque ad valorem librarum centum monete Janue.

Ad octavum articulum ubi dicitur: „Item quia sepe ipsi Alamani molestantur a collectoribus introytuum comunis Janue“ –

Respondetur, non posse huic articulo assensum prebere propter ordines in jurisditione cabellarum factos, qui nequaquam possunt infringi.

Ad nonum ubi dicitur: „Item quod ipsi Alamani ex forma conventionum possunt navigare“ –

Respondetur, non posse aliud concedi nisi sicut dictum est in responsione secundi articuli, videlicet quod serventur conventiones.

Ad decimum articulum ubi dicitur: „Item quod collectores introytuum non possint intrare in domos ipsorum mercatorum Alamanorum“ –

Respondetur, non posse hoc concedi, quia esset omnino contra leges et ordines comerchiorum et aliarum cabellarum, nec quispiam gaudere hujusmodi privilegio quod petitur.

Ad decimumprimum ubi dicitur: „Item quod ipsi Alamani possint receptari in civitate Janue per quoscumque cives hospites“ –

Respondetur et conceditur prout petitur, nisi esset suspitio pestis.

Ad duodecimum ubi dicitur: „Item quando Alamani, qui ceperint, vel de cetero capientes uxores Januenses sint immunes“ –

Respondetur et conceditur, quod Alamani qui ceperint vel de cetero capiant uxores Januenses, in civitate Janue sint immunes et gaudeant immunitatibus et franchisiis quantum pro oneribus publicis, scilicet avariis, mutuis, impositionibus ac fochagiis^[9] comunis Janue, exclusis per expressum cabellis, et hoc usque in annos decem a die qua ipsos uxores ceperint, dummodo habitent in civitate Janue cum dicta familia usque ad dictum tempus decennii.

Ad decimum tertium articulum ubi dicitur: „Item quia ipsis Alamanis comune Janue tenetur et est obligatum“ –

Respondetur, hoc non posse concedi, quia ex hoc daretur forsitan materia multis male agendi.

Quas novas concessiones ac declarationes ipse magnificus et illustris Dominus Sagramorus vicecomes ducalis in Janua, vicegubernator magnificumque consilium Dominorum Antianorum durare voluerunt ac decreverunt usque duntaxat in decenium et non ultra, nisi aliter et de novo concederentur atque approbarentur; in quorum testimonium presentes novas concessiones fieri jusserunt nostrique sigilli magni consueti munimine roborari.

1467, die 12. Januarii.

Spectatum Officium Monete anni proxime superioris in pleno numero in sua camera congregatum, intellecto articulo, de quo fit mentio dicte immunitatis avariarum, mutuorum et seu fochagiorum comunis Janue concessa Alamanis, qui ceperint vel de cetero capient uxores Januenses, usque in decenium, prout in eo articulo continetur, examine inter sese habito, sub calculis omnibus albis affirmativam significantibus, ille immunitate consentit, prout in articulo continetur, exclusis tamen his, qui ante dictam concessionem sive immunitatem uxores cepissent, qui in eo statu et gradu remanere intelligantur, in quo erant ante dictam concessionem.

Der vorstehende Vertrag, auf dessen Spur mich Olivieri, Carte e cronache manoscritte per la storia Genovese esistenti nella biblioteca della r. Università ligure p. 75 sq., führte, scheint im Original nicht mehr vorhanden zu sein; eine Kopie von späterer Hand bildet einen Bestandteil des Miscellancodex C. V. 12 der Universitätsbibliothek Genua: Contractus varii, wo sie die Seiten 107–112 einnimmt. Cav. Corn. Desimoni war so freundlich, mir hiervon eine Abschrift zu besorgen.

V.

Ohne Jahr.

Der Magistrat einer nicht genannten Stadt (?) verwendet sich bei den genuesischen Behörden, damit Heinrich Fry geraubtes Gut der Huntpissgesellschaft herausbekomme.

Illustri et excelse dominationi vestre et venerando consilio dominorum antianorum consilio … civitatis Janue humiliter et devote supplicat Enricus Franchus mercator Alamannus moram trahens in dicta vestra inclita civitate tamquam socius, factor et negociorum gestor societatis Alamannorum, que dicitur de Josumpis, exponens, quod hiis proximis diebus preteritis nobilis Benedictus de Auria et Julianus Corsus, patroni duarum navium, acceperunt quamdam navem patronizatam per quendam Guadagnum Venturam civem Florentinum, que recesserat de Tortoza pro navigando Niciam seu portam Vile Franche, in qua quidem navi reperierunt certam quantitatem lanarum et certam quantitatem agninorum et datilorum, qui erant et sunt dicte societatis et onerate per quemdam Alamanum factorem dicte societatis in dictis partibus et conducebantur per quemdam conductorem Alamanum etiam repertum in dicta navi; habita igitur dicta noticia de predictis, dictus Enricus subito fuit loquutus tacito modo in Janua dicto Benedicto, quod vellet sibi restitui facere dictas merces Alamanorum amicorum comunis Janue, qui Benedictus de Auria patronus respondit eidem Enrico supplicanti largo modo, quod pro parte sua erat contentus illas merces et raubas restituere eidem Enrico, et hoc quia in mente sua est clarus et eidem constat, dictas lanas, res et merces esse Alamanorum, et illas libenter restitueret eidem Enrico; sed (quod?) dicta restitutio non est in potestate sua illas eidem restituere, quia navis dicti Juliani Corsi illam per vim conduxit Saonam [Savonam] preter et contra voluntatem illorum, qui erant parte dicti Benedicti in navi dicti Guadagni Venture.

Et dubitat ipse Enricus, ne forte dicte merces ipsius lambudentur vel pro aliqua parte consignentur dicto Juliano Corso, contra quem cum magna dificultate posset jus suum obtinere. Dignetur vestra illustris dominatio et vestrum venerandum consilium per literas vestre dominacionis mandare et comittere potestati, consilio et comuni Saone, quod eidem Enrico latori presentium restituantur, tradantur et libere consignentur dicte lane, res et merces libere et sine aliquo impedimento, et si pars aliqua esset lambudata, quod dicta lambudatio eidem restituatur, cum si aliter fieret, dictus Enricus esset spoliatus bonis suis et Alamani expoliati, qui semper fuerunt et sunt amici benevoli et conjuncti magnifici comuni Janue.

Cav. Cornelio Desimoni fand diese Urkunde in der Abteilung Diversorum des genuesischen Staatsarchivs und sandte mir davon gütigst eine eigenhändige Abschrift.

VI.

1474,

Januar 24. Schultheiss und Rat von Bern fordern Herzog Karl den Kühnen von Burgund auf, der Ravensburger Gesellschaft geraubte Waren zurückzustellen.

Duci Burgundie.

Humilliter sese reconmendant, Illustrissime, potentissime atque excellentissime princeps, heros pre ceteris gratiosior. Venere ad nos flebiles lacrimosique planctus Mercatorum Societatis de Ravenspurg, id querulantes, scilicet cum proximis Nativitatis dominice festivitatibus ipsi nonnulla croci fardella juxta priscam consuetudinem in Flandrie usque oras conducere studuerint, eisque quendam ex famulis suis adjunxerint, ipseque cum prefatis mercanciis ad terras Illustrissime d[ominationis] vestre haud longe a Monte falcuno venerit, subito inopinoque impetu quidam armorum manipli in eundem sese erexerint, prefata bona nullo superstite penitus derobando, auferendo et more canum … dentibus … sevius lacerando; nichil pensi habentes ipsius Illustrissime et metuendissime d[ominationis] vestre salvum conductum, quo mercatores ipsi muniebantur, hoc addito, quod ab ipsis mercatoribus vel suis nichil in legem est commissum, quominus auxilio legis (ut ita dixerimus) scilicet salvi conductus possent uti et gaudere, – rem luctuosissimam et ipsis mercatoribus perpetua mestitudine deplorandam. Quia autem more invicti inclitissimique principis, cujus interest efficanter in eos advertere, qui tale tamquam insigne facinus patrare non verentur, patriarum dominiorumque vestrorum peragratio, etiamsi salvus conductus concessus minime foret, libera patulaque semper fuit omnibus. Nos autem pro observantia sincerissimi istius favoris in ipsos mercatores, qui non nichi[l] comodi nobis ex frequenti aditu suo contribuunt, continuati ipsos pro nostra vices familiaritate non tenui favore prosequimur. Que cum ita sint, Illustrissimam, excellentissimam et metuendissimam d[ominationem] vestram humilli prece sedulius quo possumus hortando oramus: ut nos, qui inclitissime domus Burgundie famuli semper fuimus et, quod rarum inter homines habetur, constantissimi, contemplando clementer disponat, ut attentis eis, que premittuntur, que ab omni juris tramite civilique societate discrepant, ipsis mercatoribus sufficientem celerem et gratiosam restitutionem promovere dignetur, ita ut pro ruina et lamentabili ipsorum afflictione, ydonea ipsis indempnitas contingat, ne salvoconductu Illustrissime d[ominationis] vestre (prout par fuit) fidentes injuriosa contaminatione, quo in fedacionem ejusdem salvi conductus inprimis redundat, spolium se perpessos deplorare et sic exules domum, patriam uxores dulcesque liberos linquere perhennique infamia notari perpetuo cogantur. Quo jure inclita illustrissimaque d[ominatio] vestra inprimis ea, que justi principis sunt, observabit, nos autem perpetue servitutis nexu colligatos efficiet, pro quibus longe ad majora nos offerimus paratos, adjutore deo, qui eandem illustrissimam d[ominationem] vestram foeliciter conservet. Datum ex urbe nostra Bernensi XXIIIj^a Januarii Anno etc. LXXIIIj^o. Hoc bajulo responsum oramus.

Vestre inclite illustrissimeque d[ominationis] deditissimi famuli Scultetus et consules urbis Bernensis.

Illustrissimo, excellentissimo atque potentissimo principi et domino domino Karolo Burgundie etc. duci, domino nobis pre ceteris gratiosiori suisque consularibus.

Staatsarchiv Bern. Lateinisches Missivenbuch A, Fol. 244.

VII.

1474,

November 10. Schultheiss und Rat von Bern verwenden sich für Jos Huntpiss und Genossen bei König Ludwig XI. von Frankreich.

Exhumiliter se se recommendant, Christianissime, serenissime et inclitissime Rex, heros longe omnium gratiosior. Venere ad nos Jodocus Humpis coeterique societatis Oppidi Ravenspurgensis participes, non tenui querela disserentes, quod, cum pridem in Fontarabia & Bristhgadia mercantias suas, videlicet lyni aliorumque panni generum conduci fecerint in Sarragossam deferendas, vectoresque ipsi citra semis leucae spatium Castello Sanperae applicuerint, illicque easdem mercantias in barcas reponi fecerint, venerit inopino agressu Dominus ejus loci Sanperae, qui se se Regiae Majestatis vestrae Capitaneum appellat, manu et vi mercantias suas, quas inimicas voluerat, rapiendo, distrahendo et suis usibus applicando, nonobstante quod uberes factae fuerint informationes, mercatores ipsos, quorum bona tractabantur, nulla in parte inimicos, immo Regiae Majestatis vestrae salvo conductu egregie munitos, hanc rem, quae praefatis mercatoribus ruinam accommodat non mediocrem, non possumus non compatientibus animis commemorari et eo plus, quo magis ipsi nobiscum hac tempestate in Ducis Burgundiae exterminium aspirent. Qua de re cogimur partes suas favorabiliter Regiae Majestati vestrae efficere commendatas, eamdem summo studio exhortantes, quatenus nos contemplando, quibus praefati mercatores ipsorumque Magistri Oppidi Ravenspurg hoc momento suis guerris in Burgundos annectuntur, praedictum Regiae Majestatis Capitaneum Dominum Sanperae inducat compellatque, ut praefatis mercatoribus mercantias suas nulla in parte comminutas restituat: erit id Regiae Majestatis vestrae decus non mediocre, maxime habito ad salvum conductum respectu, nobis autem beneficium gratissimum, quod pro facultatibus nostris uberrime conabimur obsequiosissimo affectu compensare, favente Altissimo, qui Regiam Majestatem vestram foelicia ad vota perducat.

Datum ex urbe nostra Bernensi, decimâ Novembris, anno septuagesimo quarto.

Vestrae Regiae Majestatis obsequentissimi famuli Scultetus et Consules urbis Bernensis.

Aus: Phil. de Commines, mémoires. Nouv. éd. p. Lenglet du Fresnoy. T. 3 (1747). Preuves p. 340.

VIII.

1474,

Dezember 6. Schultheiss und Rat von Bern bitten den König Ludwig XI. von Frankreich, er möge seinen Vizeadmiral in Honfleur zur Herausgabe der den Ravensburgern geraubten Waren zwingen.

Regi Francie.

Humilliter sese reconmendant, Cristianissime, inclitissime et serenissime rex, heros longe omnium gratiosior. Amplectimur plurima benevolentia honorabiles nobis sincere dilectos amicos Burgimagistrum et conmunitatem oppidi Ravenspurgi suosque mercatores, quorum nonnulli e nostris limitibus traxerunt originem, tumque antiqua necessitudine nobis fraterno pene amore coheserunt, tumque hiis litibus in ducem Burgundie animoso pectore quottidie accurrunt, qua ex re favores nostros ipsis in re, ut hec est, quam narramus, justa impartiri ex debito cogimur. Sane percipimus quosdam R. M. vestre capitaneos et precipue Columb de Honflor ex ducatu Normandie nunc nuper suis cum complicibus in mercatores prefatos advertisse bonaque ipsorum, que mercantiarum nomen tenent, in mari ipso circa fines regi Neapolitano contigniores populavisse cistasque ibi pannis refertas laniasse, que res, etsi mercatoribus ipsis, quos nostrates censemus, multum afferat incomodi, majus tamen contumeliarum in Regiam M., cujus salvum conductum diutius optinuerunt, impiget, cujus in expiationem, ne ceteri pari malignitate inflati ad hec vel iniquiora assurgant, R. M. vestram humillima prece hortamur, quatenus in eundem, quem premisimus, capitaneum suosque complices tam efficacibus advertat remediis, que mercatoribus ipsis repentinam dampnorum suorum, quorum hic tabellarius uberiorem modum exprimere potest, restitutionem promoveat, et alios a similium ausu refrenet; nam satis certi sumus, quod mercantie rapte plus de duobus millibus et sexingentis florenis Reni important, qua in re, que pene nostra est, R. M. vestra nobis ex[hi]bebit singularis gratie donum, pro quo non minus ac rei nostre publice impenso nos censebimus perpetuo obligatos, adjutore Deo, qui R. M. vestram fecundissime preservet.

Datum ex urbe nostra Bernensi VI^a decembris, Anno LXXIIIj^o.

V. R. M. obsequentissimi famuli Scultetus et consules urbis Bernensis.

Cristianissimo, serenissimo et inclitissimo Heroi domino Ludowico, Francorum Regi, domino nobis longe omnium gratiosiori.

Staatsarchiv Bern. Lateinisches Missivenbuch A, Fol. 331.

IX.

1475,

März 8. Schultheiss und Rat von Bern richten wiederholt an den König Ludwig XI. von Frankreich die im vorigen Schreiben enthaltene Bitte.

Regi Francie.

Humilliter sese reconmendant. Cristianissime, serenissime et inclitissime rex, heros longe omnium gratiosior! Permoti justa compatientia pridem litteras nostras Regie M. in favorem mercatorum oppidi Ravenspurgi fecimus dari. Quibus complectebamur tanta injuria, calamitate et violentia per nonnullos capitaneos Majestatis vestre et impensius Columb de Honflor ex ducatu Normandie in mari ipso circa fines Regi Neapolitano propiores fuerint depopulati. Quippe qui regio salvo conductu freti nichil insidiarum sperantes omniaque, ut par fuit, tuta con[j]icientes in laqueos prede inopino deciderunt, unde factum est, ut insultu prefati capitanei suorumque complicum mercantie ipsorum exposite, laniate, rapte atque distracte fuerint, que tamen plus quam duorum millium et sexingentorum florenorum Reni valorem importabant, rem lugubrem et non modico fletu querulandam, que tanto uberiori nos afficit merore, quo singulariori favore mercatores ipsos suosque magistros Ravenspurgenses, qui in ducem Burgundie hostem nostrum conmunem dietim animoso cum pectore pergunt, amplectimur. Ne igitur facilitas venie incendium pariat delinquendi et aliis, quos alieni eris rapacitas infestat, via iniquitatis sue paratior reddatur, Majestatem vestram Regiam, quam pre cunctis veneramur, obsecramus, quatenus in eundem capitaneum tam efficaciter advertat, ut mercatores ipsi, quorum complures ortum e nostris traxere dicionibus nobisque burgensia devinciuntur, recompensum uberem ablatorum et que ex hiis orta sunt dampnorum nancisci queant. Cedet id regie M. vestre in ornamentum singulare, ut et nostrates sentiant claro, nichil esse regie M. carius, quam eos nos contemplando justis favoribus amplecti, pro quo rem nostram publicam, cui hoc speciffice conducit, M. vestre Regie crebrius constituimus obligatam, nos ad paria pronissimos offerentes, adjutore deo, qui R. M. vestram ad vota conservet.

Datum ex urbe nostra Bernensi VIIj^a Martii LXXV^o.

Staatsarchiv Bern. Lateinisches Missivenbuch A, Fol. 344.

---

X.

1475,

März 18. Bericht der Verwalter der herzoglichen Einkünfte in Mailand an Galeazzo Maria Sforza über ein Verlangen der Kaufleute von der grossen Compagnie.

Illustrissime domine noster! Per obedire a quanto ne scrive Vostra Illustrissima Signoria, havemo facto notare la minuta de la fidantia, che rechedeno li mercadanti alamani de la compagnia grande, la quale minuta mandiamo quì inclusa; et perchè Vostra Excellentia recorda, che se habia advertentia a salvare l’honore de quella, et che gli sia lo facto de loro mercadanti, et così de Vostra Sublimità, dicemo che se nuy intendessemo più oltra et sapessemo in que modo se potesse meglio satisfare a questo intento de Vostra Excellentia, lo faressimo cum ogni nostro ingenio. Vostra illustrissima Segnoria lo poterà fare ben examinare et disponere come gli parerà meglio, et quando gli intervenesse qualche respecto de stato, a questa parte Vostra Celsitudine gli farà havere debita consideratione. Loro mercadanti rechedeno termino de uno anno de contramando, perchè dicono che quasi continuamente haverano delì debitori a chi darano robe a credentia a termine de uno anno, et che mancho spatio non gli bastaria a dovere retrahere el suo, quando la fidantia havesse a cessare: et così circa questa parte Vostra Illustrissima Segnoria poterà disponere come gli piacerà, a la quale ne recommandiamo.

Ex Mediolano die XVIII Martij 1475.

Ejusdem Dominationis Vestre Fidelissimi Servitores Magistri Intratarum Vestrarurn etiam cum recommendatione.

A tergo: Illustrissimo principi et excellentissimo domino nostro, domino duci Mediolani etc.

Archivio di stato di Milano. Commercio – stati esteri – Germania.

---

XI.

1475,

März 22. Der Herzog Galeazzo Maria von Mailand erneuert den Freiheitsbrief für Jos Huntpiss und Genossen.

Dux Mediolani etc. Satis manifestum est, quod mercatores Alamani tam tempore illustrissimorum dominorum predecessorum nostrorum quam modernis temporibus, in hac dicione nostra tute et libere conversari et negociari ac commorari potuerint, quibus etiam plura privilegia per prefatos illustrissimos dominos predecessores nostros concessa, et subsequenter a nobis confirmata extiterunt, ad que nos referimus. Nec dubium est quin mercatores ipsi Alamani in eisdem conversatione et commertijs etiam impresentiarum et de cetero tute perseverare valeant, quando quidem ad communem commoditatem id dignoscitur cedere Nosque eorundem illustrissimorum dominorum predecessorum nostrorum vestigia libenter imitamur, quo fit, ut votis mercatorum ipsorum et presertim nobilis viri Jos Hundpis de Ravasburgo et sociorum eius de societate magna libenter annuere decreverimus, qui a nobis novam fidantiam possendi in dominio nostro tute conservari (sic) et commerciari requisiverunt, licet minime expediret: Harum igitur serie ex habundanti concedimus, impartimur et facimus eisdem Jos Hundpis et socijs suis mercatoribus Alamanis de societate magna habentibus et qui habuerint procuratorium ab ipso Jos Hundpis tanquam principali dicte societatis magne, tutam et liberam fidantiam et securitatem veniendi, standi, morandi, conversandi, negociandi, et commerciandi in qualibet civitate, terra et loco ac qualibet parte dominij et territorij nostri, tam pro eorum personis quam mercantijs, rebus et bonis quibusvis; redeundique et discedendi pro eorum libito totiens quotiens voluerint die noctuque, et tam per terram quam per aquam tute libere et impune, ac omni molestia et impedimento reali sive personali quovismodo inferendo prorsus cessante. Reservatis tamen solutionibus datiorum nostrorum, quas juxta solitum et secundum declarationes, que pro mercatoribus Alamanis specialiter edite sunt, facere teneantur juxta solitum, et etiam cum hac reservatione, quod si continget ipsos mercatores Alamanos cum aliquibus subditis nostris aliqua debita contrahere, non intelligantur posse se excusare a solutione talium debitorum virtute huius presentis concessionis nostre; quamquidem fidantiam durare intendimus et volumus usque ad nostri beneplacitum cum anno uno contramandi; quodquidem contramandum intelligi volumus quod sit in arbitrio nostro revocandi dictum salvumconductum quotiens nobis placuerit, dummodo revocatio intimetur et notificetur eisdem Jos et socijs, qua revocatione intimata statim incipiat currere annis (sic) contramandi predicti, intra quem nulla dictis socijs Alamanis molestia fieri possit, sed eo anno elapso neque salvusconductus nec annis (sic) contramandi quicquam operetur neque ipsis Jos et socijs nec alicui eorum valeat, nec patrocinetur: Mandantes quibuscumque officialibus et subditis nostris ut has nostras salviconductus et fidantie litteras firmiter observent et faciant observari. In quorum etc.

Dat. Viglevani die 22. Martij 1475.

Cichus.     

Per Magistros Intratarum.

Archivio di stato di Milano. Registro ducale Nr. 49, Fol. 136 tergo.

---

XII.

1486,

Juli 29. Der Herzog von Mailand versichert die Mitglieder der grossen Gesellschaft von Alemannien seines fortgesetzten Wohlwollens trotz des Konflikts mit Graubünden.

Dux Mediolani etc. Infrascripti teutonici, videlicet Georgius Fucer, Petrus Vacus, Joannes Burlinus et Nofrius Humpis, qui ex societate magna Alamanie esse videntur, dubitare se nobis exposuerunt, ne nostri eos ex liga Grisa esse putantes illis aliquando et mercibus suis, quas per dominium nostrum conduci facere sibi contingit, quicquam inferrent molestie et novitatis, ac propterea supplicarunt, ut durante eiusdem lige grise bello providere velimus, ne eis et mercibus suis ulla novitas et impedimentum fiat, quodque privilegia sua observentur, nec preter eorum seriem, ut aliquando evenire asserunt, quicquam attentetur. Quare illorum putantes peticionem omni honestati et justitie adherere, harum serie mandamus et injungimus universis et singulis commissarijs, potestatibus, capitaneis, gubernatoribus exercitus, peditibus, gentibus armigeris, pheudatarijs, datiarijs, communibus hominibus et subditis nostris, ut prenominatos teutonos et eorum merces quascunque et nuncios per omnes passus, civitates et loca, solventibus ipsis consueta datia et pedagia iuxta eorum privilegiorum dispositionem, ad que nos referimus, quaque libere et expedite ac omni cessante impedimento transire, morari et redire pro arbitratu suo permittant, et omnino patiantur, nec in hoc quantum gratiam nostram caripendunt, ullo modo deficiant. In quorum etc.

Dat. Viquerie die 29 Julij 1486.

Bartholomeus Calchus.     

Archivio di stato di Milano. Registro ducale Nr. 31, Fol. 32.

---

XIII.

1490,

Oktober 2. Privilegienbrief des Herzogs Giovanni Galeazzo Sforza von Mailand zu Gunsten von Onuphrius Huntpiss und Genossen.

Dux Mediolani etc. Ut preces quatenus expediat a nobis exaudiantur Honofrij Ompis, Petri de Rat, Georgij Fruterer et consortum omnium mercatorum Alamanie, qui salvos se fieri cum mercibus suis in dominatu nostro postularunt, harum serie eis et unicuique eorum simul et divisim undecunque veniendi cum mercibus et bonis suis ad omnia ditionis nostre loca, ibique staudi, morandi, abeundi et redeundi pro ipsorum arbitrio damus, concedimus et impartimur tutum liberum et amplum salvumconductum atque fiduciam annum unum proximum valituram, ita quod interim nulla eis et rebus suis molestia quevis inferri possit, cum hoc tamen quod in presenti salvoconductu non intelligimus comprehendi debita que ijdem mercatores in dominio nostro contraxissent vel contraherent, quodque illi pro mercibus et bonis, que hine inde devehere sibi contigerit, debita et consueta vectigalia atque gabellas persolvant; mandantes omnibus et singulis officialibus ac subditis nostris presentibus et futuris, ut has salviconductus litteras firmiter observent et faciant ab omnibus inviolabiliter observari.

Sumis 11. Octobris 1490.

Bartholomeus Calchus.     

Archivio di stato di Milano. Registro Missive e Ducali. Fogli staccati.

XIV.

1492.

Der Magistrat Luzern bittet die Herzogin-Mutter Bianca von Savoyen, die Herausgabe von geraubtem Gut an Onuphrius Huntpiss und Konrad Ankenreute zu erzwingen.

Illustrissima excellentissimaque princeps et domina singulariter gratiosa! Evenit pridem ut navis quedam variis rebus et mercanciis onusta ante portum Niciensem preterveheretur ad civitatem forte Januensem dirigens, quam ex portu quidam Galienus Nitrense, excellentie vestre subditus, conspicatus, illam insequutus est, eandemque corripiens, in prefatum portum Nitiensem reduxit resque et merces in ea compertas prehendit retinuitque, ut accepimus, in hunc usque diem, fortasse ob quasdam, sicut audivimus, simultates et dissensiones, quas idem Galienus adversus Januenses movet. Cum vero certissimum sit, in eadem navi plurimas res et mercancias honestissimorum civium Ravenspurgi, videlicet Onoferij Huntpis et Conradi Ankenruttij societatisque ipsorum vectas, et a dicto Galieno occupatas et detentas fore, nosque certo sciamus, Illustrissimam dominationem vestram nequaque animatam esse, ut bona optimarum societatum mercatorumque, a quibus inclita Sabaudie domus nequaque lesa est, diripiantur aut prede loco habeantur, Excellentiam vestram summo studio oramus, quatenus pro ipsius singulari equitate providere atque efficaciter disponere dignetur, quod mercatoribus memorate societatis civium Ravenspurgi restitutio celeris rerum et mercantiarum ablatarum per dictum Galienum aut alios detentores obtingat. Non enim dubitamus, quin Illustrissima d. V. pro summa prudentia sua secum reputare possit, quam grave intollerandumque foret, injurias magnarum societatum et mercatorum negligere aut subditis suis permittere, ut piratica seu rapinis illos invadant, quantumque detrimentum hec res Illustrissimo statui Sabaudie vectigalibusque suis terra marique esset allatura. Qua in re excellentia vestra ita versari dignetur, ut prefati mercatores societatesque ipsorum, quibus maxima benivolentia afficimur, has preces nostras equissimas sentiant maximi ponderis fuisse, fructumque votum peperisse; que res nobis gratissima erit, pronissimis obsequiis nostris refundenda.

Datum etc.

Aus dem Formelbuch M 118, Fol. 54 b in der Stadtbibliothek zu Luzern.

XV.

1497,

Mai 8. Amtliche Darstellung des von der Huntpissgesellschaft in Mailand gemachten Defraudationsversuchs.

1497, adì 8. Magio in ……     

Honofrio Ompis et compagni merchadanti Alemani hano facto conduere a Milano some 2 de stagno et alla gabella osia datio de Milano, per li agenti per loro in Milano, li hano facto adatiare a dicto datio per roba grossa zoe stagno per conduerli ad Zenova. Et spazati del dito datio per inviarse al camino per Zenova, s’ hebe suspecto per li datiari, che li fosse in dicte some argento et forono intertenute et risposto (-e?) nel hostaria de S. Zorzo fora de Milano ad instantia del Maestro de la Cecha de Milano, el qual ne fece noticia al nostro illustrissimo Signore del suspecto che haveva che dicto argento fosse in dicte Some. El prefato Signore nostro comisse a domino Francesco de la …. che procurasse de havere el todescho che fa per dicta Compagnia quì in Milano, per da lui intendere, se in dicte some lì fosse argento, et quando dicto todescho non volesse comparere, dicto domino Francesco facesse aprire le some seu balle per trovare se argento c’era.

Dicto domino Francesco cum diligentia fece recerchare dicto todescho, quale non volse comparere, et per non comparere fece domandare Branda de Serono, in caxa del qual alogia dicto todescho et compagni quando veneno a Milano et ha molto comertio cum dicti Allamani infine sui malossi et facende, et anche domandò il fra Rocho Aurifice in Milano et altri molti homini da bene, quali cum anche Messer Johanne Antonio de Castelliono Maestro de Cecha de Milano, andarono tuti a dicta hostaria de S. Zorzo fora de Milano et feceno aprire 4 balini de stagni de dite some, neli quali se lì trovò una patina de argento per balino infassato nel mezo del stagno subtilmente per modo che non pariva altro che stagno, che vi sono in somma pani 4 de questi. Dicto domino Francesco lo fece portare alla Cecha de Milano et feceli pesare che in somma tuto Marche 487, g. 2, d. 6, insieme cum li soprascripti.

Secondo li ordini et decreti ducali dicto argento trovandosse in froxe, como è questo, è perso; et più li è penna fiorini 5 per achaduna marcha a soldi 32 per fiorino et le bestie, che conduchano dicti argenti et robe, cum esse, et questo sempre fu fin che la Cecha lavora a Milano et de questo tuto il mondo n’è informato, perchè ogni volta se incanta la Cecha si fano le publiche cride de dicti ordini.

Archivio di stato di Milano. Commercio – stati esteri – Germania.

XVI.

1497,

Juni 19. Bürgermeister und Rat von Konstanz suchen den Herzog von Mailand Lodovico il Moro wegen der Defraudationsgeschichte milder zu stimmen.

Illustrissime princeps, domine gratiosissime, premissa debita reverentia ac devotione qua erga inclitam dominationem vestram afficimur etc. Novimus jampridem, magnificentissime princeps, quanta humanitate ac pietate inter mortales tempestatis nostre fulgeatis, ut eos etiam, quos nunquam videritis non cessetis in dies insigni beneficentia vestra vobis devincire. Unde fit, ut nos quoque ad vestram autoritatem venire non dubitemus cum summa spe id obtinendi, quod pro nunc a vobis potissimum impetrare cupimus. Si quid certi concives, nostri de Societate dictorum Humpis ex opido Rauenspurg, que comuniter dicitur magna societas mercatorum altiorum Alamanie, nobis proxime significaverunt quomodo prefati de Societate sua aliquid argenti et stanij haud pauci valorum prope Mediolanum insignem civitatem, non obstante salvoconductu, per monetarios Dominationis Vestre ablatum et in erarium vestrum (forte custodie causa) repositum existat, et quamvis id ipsum argentum per servitores dicte Societatis sepius postulatum fuerit et sit, tamen de eo hactenus recuperaverint quicquam, que res in ipsorum damnum et prejuditium (nisi illis sanius consuletur) cessura sit gravissima. Unde apud se constituerunt (haud inconsulte quidem) latorem presentium nostrum concivem, videlicet providum et integrum virum Nicolaum quem volgo Im Steinhuser (?) vocant, insignem mercatorem et ex ipsa societate non minimum, pro venia (si forte casu aliquo erratum foret) coram clementissima Dominatione Vestra impetranda mittere, petentes ut eum Vestre Celsitudini commendaremus. Nos igitur, qui eorum petitionem justam esse et honestam videmus, hominem ipsum, ut is vice totius societatis compos voti reddatur et clementer et pie exaudiatur, Vestre Invictissime Dominationi summopere commendamus, ut cum vestra clementia eum exaudiverit et nostram intelligat commendationem non fuisse volgarem et Vestre Celsitudini pro tanto beneficio quam prius multo plus debere. Ceterum si quid est, in quo per nos eidem celsitudini vestre possit gratificari, id ipsum prompto animo ac hilari obsequio et quam gratissimi offerimus. Valete.

Ex Constantia XIII^o kalendas Julij

Anno etc. MCCCCLXXXXVII^o.

Vestre Inclitissime Dominationis Deditissimi

Pretor et Senatus
Imperialis civitatis Constantie.

A tergo: Illustrissimo Serenissimoque principi Ludovico Marie Sphortie, Vicecomiti et Duci Mediolani, Papie, Anglerieque Comiti ac Janue et Cremone domino, nostro domino gratiosissimo.

Archivio di stato di Milano. Commercio – stati esteri – Germania.

XVII.

1497,

Oktober 31. Der Herzog Lodovico il Moro beantwortet eine Denkschrift der grossen Gesellschaft von Alemannien in der Defraudationssache ablehnend.

Mediolani ultimo Octobris 1497.     

Mercatoribus Societatis magne Alamanie.

Vidimus ea, que ad nos longa oratione, scripsistis in re argenti superioribus mensibus per Magistrum Ceche nostre vobis retenti, quorum major pars cum solummodo circa litteras nostras prius ad vos scriptas versetur: conati enim estis nostrorum argumenta refellere, tametsi aliter veritas se habet, quemadmodum his, qui rem intelligunt, merediano sole clarius est, nihil aliud dicendum occurit, nisi nos a predictis litteris nostris non discedere, neque etiam magni operis est, ad eam partem respondere, qua nos ad parendum juri coram Serenissimo domino nostro Romanorum rege, Sacrique Romani Imperij regali consistorio instanter petitis, nam hec causa inter vos ac subditos nostros agitur, qua in re ex ducatus nostri juribus magistratus nostri sunt ordinarij judices, et postquam apud eos jura vestra probaveritis, si ipsi justitie et partibus suis non satisfecisse viderentur, ad nos deinde regressus esse debet, qui pro jure et dignitate ducatus nostri, ubi allegatur per Magistratus nostros justitiam non fieri opportune, semper providere consuevimus, neque etiam honestum foret, ut subditos nostros extra forum suum et dominij nostri fines ad litigandum trahi pateremur, quandoquidem etiam jura imperialia et ducatus nostri, quem a Cesarea Majestate et Sacro Imperio recognoscimus, actorem rei forum sequi iubeant.

Archivio di stato di Milano. Commercio – stati esteri – Germania.

XVIII.

1498,

März 24. Vertrag zwischen dem herzoglich mailändischen Abgesandten Francesco Litta und vier Bevollmächtigten der grossen Gesellschaft von Oberdeutschland.

Anno domini MCCCC^oLXXXX^oVIII^o, die Sabati XXIIII^o, mensis Martij.

Cum de anno proxime preterito per Magistrum Ceche illustrissimi domini ducis Mediolani retenta fuerit merchatoribus Societatis magne Germanie superioris tanta argenti quantitas, que ascendit ad summam librarum duodecim mille sexcentum quinquaginta quatuor, solidorum duorum et denariorum sex imperialium, que faciunt valorem florenorum renensium triummillium octocentum trigintaquatuor cum dimidio, solidorum quinque et denariorum sex; iveritque ad prefatum dominum ducem Magnificus dominus Ludovicus Seeler et eidem petijerit nomine Magnificorum dominorum Confederatorum ipsius Germanie superioris argenti gratiam restitutionis; auditisque per prefatum dominum ducem prefatorum dominorum precibus et cupierit eorum desiderio complacere, per suas litteras datas sub die octava februarij proxime preteriti eisdem promisit nuntium suum mittere, per quem eorum petitioni satisfieret, quamquam totam argenti summam dominatio sua minime habuisset, sed due tertie partes in magistrum Ceche et in inventorem dicti argenti pervenissent. Nunc vero pro executione prefatarum litterarum datarum ut supra, constitutis coram prefatis dominis Confederatis in Luceria congregatis nobili viro domino Francisco Litta, nuntio et canzellario prefati illustrissimi domini ducis Mediolani et eius nomine et mandato parte una, nec non strenuis nobillibus ac circumspectis viris domino Unricho (leg. Ulricho) Monprot millite, Jacobo de Hertensteyn, Dominicho Frouuenfeld et Moritio Hunrus, dictis dominis Confederatis attinentibus merchatoribus ipsius Societatis, suis nominibus proprijs et nomine aliorum merchatorum sociorum suorum, mediante suprascripta gratia restitutionis dicti argenti per prelibatum dominum ducem ipsis dominis confederatis concessa eorumque intercessione et opera, convenerunt et conveniunt, quod prefatus dominus dux restituet ipsis merchatoribus pretium ipsius argenti, quod est dictarum librarum duodecim mille sexcentum quinquaginta quatuor, solidorum duorum et denariorum sex imperialium, et ipsi merchatores teneantur expectare solutionem dictorum denariorum hinc ad primam diem mensis martij proxime futuram, que solutio si fiet in dicto termino, recipiatur per factores ipsorum merchatorum in civitate Mediolani, si vero dicti denarij non solverentur intra dictum tempus, quod prefatus dominus dux absque ulla exceptione teneatur eius proprijs expensis et absque eorum merchatorum ulterioribus dampnis ac interesse eos denarios mittere ipsis merchatoribus in opido Lucerie et in tantis florenis renensibus. Et in omnium ac singulorum premissorum fidem ac evidens testimonium ipse partes presentes conventiones et litteras pro utraque parte earum duplicatas earum proprijs manibus subscripserunt, ac pro mayori illarum corroboratione prefatos magnificos dominos Confederatos sigillari rogarunt. Qui precibus ipsarum partium annuentes magnificis dominis Sculteto et Consulibus oppidi Lucerie eorum omnium et singulorum nomine eorum sigillo secreto presentibus duplatis appresso (appenso?) communiri fecerunt, anno die et mense quibus supra.

(Hier folgt das Siegel, hernach folgende Unterschrift:)

Ego suprascriptus Franciscus Litta nomine prefati
Illustrissimi domini ducis subscripti.

Eine andere Ausfertigung des Vertrags, gleichfalls besiegelt, ist unterzeichnet von folgenden deutschen Bevollmächtigten:

Ulricus Muntprat miles civis Thuregi.
Jacobus de Hertenstein civis Lucerie.
Dominicus Frouwenfeld civis Thuricensis.
Mauritius Hunrus.

Archivio di stato di Milano. Commercio – stati esteri – Germania.

XIX.

1517,

März 6. Die Bevollmächtigten der Schweizer Tagsatzung an René, Bastard von Savoyen.

Illustrissimo ac excellentissimo principi ac domino Regnaldo^[10] Bastardo Sabaudie, magno senescallo Francie et gubernatori Proventie, domino nostro gratioso et singulariter observando, et in sua absentia ejus locum tenenti, dominis nostris observandissimis.

Illustrissime ac excellentissime princeps, heros singulariter gratiose, post humilimas nostras recommendationes vestre excellentie notificamus, qualiter in presenti nostra congregatione a dilectis nostris communi societate mercatorum in Ravenspurg, in qua nobilis dominus Jacobus de Hertenstein Lucernensis Scultetus et quam plures ex aliis confederatis nostris inclusi et partem habent, ad aures nostras et ut ipsi conquesti, pervenit, qualiter anni lapsi millesimo quingentesimo decimo quinto prescripti mercatores in Cadalongia, videlicet Tortonse saccos quadraginta duos lane et ad navim Ludovici Francigene nuncupate reposuerint, quibus super mare intercepti fuerunt, ad manusque Illustrissime excellentie vestre, uti gubernatoris Provincie, ubi adhuc existunt, devenerunt. Et quia guerris et differentiis eo tunc pre manibus nos Helvetii omnes mercatores exemptos libere et indempnos ire ac retransire permisimus, bona et mercantie hec non solum extraneis, sed etiam majori parte nostris, qui in illa sunt societate, juste ascribuntur, excellentias vestras, in quo magis quam aliquo principi confidimus, humiliter rogamus, ut predicte societati de restauratione gratiose providere dignetur, ne ob hoc cogamur christianum regem implorare. Offerimus enim nos propterea excellentie vestre aliis suis beneficiis minime oblitos, ad omnia beneplacita seruicia semper fore paratissimos. Et sub sigillo eorundem omnium nostrorum nomine, VI^a mensis Martii anno XVII^o.

Illustrissime Excellentie vestre

Humiles ac deditissimi Lige
Helvetiorum oratores.

Konzept im Staatsarchiv Luzern. Allgemeiner Abschiedband F, Fol. 215.

XX.

1518,

Juni 25. Bestellung des Luzerners Gerold zum Agenten des Schultheissen Jakob von Hertenstein für das Herzogtum Mailand.

Nos Scultetus et consules urbis Lucernensis Lige Helvetiorum Alamanie superioris, presentium tenore fatemur ac omnibus et singulis notum fieri volumus, quod presentium datis coram nobis et in generali nostra solita congregatione comparuit nobilis et magnificus Scultetus noster senior videlicet dominus Jacobus de Hertenstein, proponens, qualiter magnifici domini mercatores magne societatis in Ravenspurg, de quorum numero ipse jam dictus proponens extat, sibi libere resignaverint omnia et singula credita in ducatu Mediolani et ibidem circa, que ipse a debitoribus omnibus et singulis exigere, petere ac recuperare debeat et in his agere uti cum rebus et bonis suis propriis, et quia prescriptus proponens ad hec agenda et perficienda personaliter comparere non valet, legitima occasione obstante, in suum verum et indubitatum procuratorem, factorem et exactorem creavit, nominavit et constituit ac presentibus creat et nominat discretum virum Geroldum nostre urbis Lucernensis nuncium juratum, ibidem presentem et omnia suscipientem, ad petendum, exigendum, recipiendum et jmbursandum omnia et singula prescriptorum mercatorum debita et per totum ducatum Mediolani sibi per factores hujusmodi mercatorum monstrata seu monstranda. Et si qui debitores fuerint, qui solutionem denegaverint, eosdem jure compellere et eos qui solverint quietare, omnia et singula agere et procurare in jure et extra, que ipse prescriptus constituens, si personaliter compar[er]et, agere, facere et procurare posset, et que de jure seu consuetudine ducatus Mediolani quovis modo agenda, facienda et procuranda fuerint nil excepto nec dempto, quin quod Ipse constitutus habeat in hijs et habere debeat omnimodam potestatem, facultatem et auctoritatem, omni jure, via et forma melioribus et si ulteriori seu ampliori indigeret potestate et auctoritate, illam et illas presentibus prescripto constituto concedit et concessit, promitens etiam sub obligatione omnium bonorum mobilium et immobilium bonaque fide omnia et singula per prescriptum factorem et procuratorem acta et agenda, quecunque fuerint, rata et grata tenere, nec per se vel alios quovismodo per constitutum factis et actis, in gerendis et fiendis jure vel aliter contravenire, sed se in omnibus et singulis contentum habere, absque omni dolo et fraude, et in horum fidem et evidens testimonium presentes nostro sigillo secreto presentibus appenso communiri et sigillari rogavit, datas vigesima quinta mensis Junii anno domini millesimo quingentesimo decimo octavo.

Konzept im Staatsarchiv Luzern, Formelbuch Nr. 26, Fol. 61.

XXI.

1520,

Januar 26. Schultheiss und Rat von Luzern an die französische Statthalterschaft in Mailand.

Illustribus, nobilibus et magnificis viris dominis locum tenentibus et gubernatoribus regiis Mediolani, dominis nostris plurimum honorandis.

Illustres, nobiles et magnifici viri et domini plurimum honorandi! His diebus nobis relatum est per nobilem et magnificum virum dominum Jacobum de Hertenstein, seniorem Scultetum nostrum, certasque alias personas lige nostre, qui participes sunt in societate mercatorum Ravenspurgi, qualiter spectabilis vir dominus Paulus Hinderofen, dicte societatis factor et procurator, a. d. vestris detineatur. Et ut intelligimus dumtaxat ea occasione, quod ipse nomine Societatis prescripte a Fuccariis quantitatem cupri emerit, quam et cum promptis peccuniis solvit; ultra hoc dominationes vestre pretendant summam pecuniarum ab ipso procuratore tanquam regi confiscatam exigere. Et quia certissimi sumus hanc summam Fuccariis jam prius solutam esse, miramur, quare factor prescriptus ad aliam solutionem molestetur. Qua de re d. v. rogamus ut hujusmodi procuratorem relaxare et lib[e]rum reddere velint, nec ulterius talem solutionem ab eo extorquere dignentur, quod si fit nobis gratissimum erit. Sed si secus fieret, uti tamen minime confidimus, dominationes vestras presentibus ammonemus, ne via facti hujusmodi pro (sic) procuratorem coartare sed tenore capitulorum nostrorum justiciam ab ipso capere, et quod justum fuerit in hoc se contentare velint, desuper responsum gratiosum a dominationibus vestris per presentem nuntium exspectantes, nosque dominationibus vestris plurimum recommendamus.

Ex urbe Lucernensi vigesima sexta mensis Januarii anno XX^o

dominationum vestrarum

obsequiosi ac semper deditissimi
Scultetus et consules urbis Lucernensis.

Konzept im Staatsarchiv Luzern, Akten Mailand: Handelswesen.

---

1. Hier ein Zeichen, wie solche noch heute auf Warenballen zu sehen.
2. Die Kaufleute fürchteten gegenüber den „Regierern von Catalonien“ und der Kommune Barcelona dargegeben, d. h. angeschuldigt zu werden, dass sie durch ihren Respondenten anders gehandelt haben, als in der That von ihnen und ihrem Respondenten geschehen sei. Diese Erklärung verdanke ich der Güte meines früheren Amtsgenossen, des Herrn Prof. H. Fischer in Tübingen.
3. Geuärd, Gevärd, Gefährde = Arglist, dolus; ob in dem „Schierin“ ein Scheren, Chicanieren (etwa der Zollbehörde von Barcelona?) sich birgt, muss ich mit Herrn Fischer dahingestellt sein lassen, da sprachliche Schwierigkeiten entgegenstehen.
4. Am Schluss eines alten Drucks der spanischen (valencianischen) Bibelübersetzung des P. Bonifacio Ferrer stehen folgende Worte, welche hier nach den fast gleichlautenden Abschriften bei Franc. Mendez, typographia española T. 1, Madr. 1796, p. 63, und bei Villanueva, viage literario a las iglesias de España T. 4 (1806) p. 52 wiedergegeben sind, da die Inkunabel selbst bis auf ihre letzten Reste hinaus jetzt verloren zu sein scheint: Es stada empremptada en la ciutat de valencia a despeses del magnifich en philip vizlant mercader de la vila de jsne de alta Alemanya: per mestre Alfonso Fernandez de Cordova del regne de castella, e per mestre lambert palomar alamany mestre in arts: començada en lo mes de febrer del any mil quatrecens setanta set: e acabada lo mes de Març del any mil CCCCLXXVIII.
5. Die Verwaltung und die Teilhaber der S. Georgenbank waren hiebei insofern interessiert, als dieser Bank die Revenuen der Zollämter verpachtet waren.
6. Die benachbarten Bezirke Voltri, Polcevera und Bisagno, welche von den ältesten Zeiten an zum Gebiet der Republik gehörten; vgl. Rezasco, Dizionario del linguaggio italiano storico ed amministrativo p. 815.
7. Aufenthaltskarten.
8. Die berühmten Messen von Genf und Lyon wurden von deutschen, speziell von schwäbischen Kaufleuten fleissig besucht; s. Sammlung der älteren eidgenössischen Abschiede Bd. 3, S. 369. 415. 625. 643. 680; Bd. 2, Abteil. 1, S. 600. 609. Wechsel auf diesen Messen ausgestellt kursierten wie die Wechsel der Messen von Champagne.
9. Wohnsteuer, so genannt nach dem Herdfeuer (fuoco).
10. Man erwartet hier Renato, denn es kann nur der diesen Vornamen tragende sogenannte Gran bastardo di Savoja gemeint sein, welcher von dem französischen König Ludwig XII. zum Gouverneur der Provence ernannt wurde; er starb im Jahr 1525 an den Wunden, die er in der Schlacht von Pavia davongetragen hatte. Siehe Litta, famiglie celebri ital., duchi di Savoja tav. XII.

← Das Ende der Gesellschaft

Nach oben

Regesten zur inneren Geschichte der Gesellschaft →

{{{ANMERKUNG}}}

Fertig! Dieser Text wurde zweimal anhand der Quelle Korrektur gelesen. Die Schreibweise folgt dem Originaltext.